اثر نوع ریزنمونه‌ بر مقدار ماده مؤثره تولید شده در شرایط In vitro در دو گونه Betula pendula Roth و Betula litwinowii

شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.577.96.4.1575.105 بتولین و اسید بتولینیک یکی از مهمترین متابولیت‌های ضد سرطان (پوست، سینه، رحم، روده، پانکراس، مغز استخوان و غیره) و ضد ایدز می‌باشند که منبع اولیه تهیه آن درخت توس است. با توجه به در حال انقراض بودن این درختان در ایران، جایگزین نمودن روش‌های نوین کشت سلول و بافت بجای استخراج از پوست امری ضروری می‌باشد. هدف از انجام این مطالعه تعیین میزان تأثیر نوع ریزنمونه بر مقدار بتولین و بتولینیک اسید تولید شده در کالوس‌های دو گونه Betula pendula و B. litwinowii در مقایسه با نمونه‌های گرفته شده از طبیعت بوده است. ریزنمونه برگ و پوست گونه‌های مذکور با هدف کالزایی در محیط کشت پایه WPM حاوی 1 میلی‌گرم بر لیتر BAP و 0.1 میلی‌گرم بر لیتر 2,4-D کشت شدند. میزان بتولین و اسید بتولینیک کالوس‌های سه ماهه با استفاده از تکنیک HPLC ارزیابی و با میزان موجود در ساقه‌های یک سانتی‌متری دو گونه (نمونه‌های گرفته شده از طبیعت) مقایسه شد. ریزنمونه پوست به‌مراتب موفق‌تر از ریزنمونه برگ در کالزایی عمل نمود و در عین حال میزان ماده مؤثره بیشتری نیز در آن القاء شد. میزان بتولین و اسید بتولینیک استخراجی از عصاره پوست طبیعی B. pendula به‌ترتیب 5.227 و 2.909 درصد و B. litwinowii به‌ترتیب 649/5 و 519/2 درصد بود. همچنین کالوس‌های حاصل از پوست B. pendula و B. litwinowi به‌ترتیب دارای 0.0226 و 0.016 درصد بتولین و 0.0525 و 0.057 درصد اسید بتولینیک بودند. به‌طور کلی ریزنمونه پوست در هر دو گونه توس، باعث القاء مقدار بیشتری ماده مؤثره نسبت به ریزنمونه برگی در شرایط In vitro شد.